Rong biển được coi là một nguồn sinh kế quý giá cho người nông dân Việt Nam. Tuy nhiên, ngành rong biển không thể phát triển bền vững nếu để ngư dân hoạt động một cách tự phát. Hội thảo với chủ đề “Khép kín chuỗi rong biển giá trị cao” diễn ra vào sáng 25/10 đã đóng vai trò quan trọng trong việc làm rõ các vấn đề liên quan, đồng thời kêu gọi sự tham gia và kết nối giữa các doanh nghiệp và các bên liên quan trong chuỗi giá trị rong biển.

Hội thảo nằm trong khuôn khổ chương trình “Blue Ocean – Blue Foods” nhằm xây dựng bể chứa carbon cho ngành thủy sản, được điều phối bởi Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác Thủy sản Bền vững (ICAFIS) – Hội Thủy sản Việt Nam phối hợp cùng Công ty TNHH Japi Foods. Sự kiện không chỉ mang ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển bể chứa carbon cho ngành thủy sản, mà còn thúc đẩy xu hướng sản xuất và tiêu dùng “xanh”.

Tốc độ phát triển chưa tương xứng với tiềm năng

Rong biển là một loại thực vật quý giá với giá trị dinh dưỡng vượt trội. Nó chứa nhiều vitamin B, C, E, K, axit béo omega-3, protein, axit amin, polyphenol và khoáng chất như sắt, canxi, i-ốt, với nồng độ cao gấp 10 lần so với các thực phẩm trên cạn. Đặc biệt, thành phần lignans trong rong biển có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh ung thư và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Hơn nữa, hàm lượng chất xơ dồi dào trong rong biển cũng hỗ trợ lợi khuẩn trong đường ruột, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Tại Hội thảo, ông Đinh Xuân Lập, Phó Giám đốc Trung tâm ICAFIS, đã chia sẻ rằng rong biển Việt Nam sở hữu tiềm năng phát triển to lớn với khoảng 900.000 ha đất có thể nuôi trồng. Tuy nhiên, theo số liệu từ Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), đến năm 2023, diện tích trồng rong biển trên toàn quốc chỉ mới đạt hơn 16.500 ha, với sản lượng khoảng 150.000 tấn. Bên cạnh những cơ hội phát triển hấp dẫn như thị trường toàn cầu đạt giá trị từ 16-20 tỷ USD, tăng trưởng vượt 10% mỗi năm; xu hướng tiêu dùng thực phẩm xanh và năng lượng tái tạo ngày càng gia tăng; cũng như việc sử dụng hoạt chất từ rong biển trong nhiều lĩnh vực khác nhau; và khả năng giảm ô nhiễm môi trường nhờ vào việc hấp thụ Nitơ và Phospho, ngành sản xuất rong biển ở Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ.

Ông Đinh Xuân Lập cho biết: “Hiện nay, Việt Nam là một trong những quốc gia tiêu thụ rong biển đáng kể, nhưng đáng tiếc là 90% lượng rong biển tiêu thụ tại đây lại là hàng nhập khẩu, đặc biệt là các sản phẩm snack và dinh dưỡng cho trẻ em. Nguyên nhân không phải do người dân thiếu ý thức trong việc sử dụng rong biển, mà chủ yếu là do hương vị tanh và chất lượng dinh dưỡng của rong biển chưa được nhận diện rõ ràng. Điều này cho thấy ứng dụng công nghệ chế biến sâu của chúng ta vẫn còn hạn chế và lợi nhuận chưa cao. Thêm vào đó, ô nhiễm môi trường và cạnh tranh từ các nền kinh tế khác cũng là những thách thức lớn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có những giải pháp canh tác kết hợp hiệu quả để phát triển hài hòa giữa ngành thủy sản, du lịch và các lĩnh vực khác nhằm tạo ra giá trị kép.”

“Kéo” và “đẩy” – yếu tố xây dựng chuỗi liên kết

Để tận dụng tối đa tiềm năng của ngành rong biển thì việc xây dựng chuỗi khép kín, phát triển dòng sản phẩm giá trị cao đóng vai trò rất quan trọng. Điều này đòi hỏi chúng ta cần phải đi sâu nghiên cứu để có những dòng giống tốt hơn cũng như đầu tư vào phân khúc chế biến sâu.

“Phát triển sản phẩm giá trị cao giống như giải pháp để kéo về mặt thị trường. Bởi nếu không có sản phẩm giá trị cao rất khó kéo bối cảnh thị trường như hiện tại. Bên cạnh đó, yếu tố liên kết chuỗi giữa đơn vị sản xuất giống, giữa người nuôi trồng, doanh nghiệp chế biến và sau này có thể là xuất khẩu chính là giải pháp khép kín đóng vai trò như yếu tố đẩy. Chúng ta phải kết hợp hài hoà cả 2 yếu tố kéo và đẩy thì mới phát triển được ngành rong”, ông Đinh Xuân Lập nhấn mạnh.

Nhân dịp này, Hội thảo đã ra mắt chuỗi liên kết từ nuôi trồng đến sản xuất và phân phối rong biển, bước đầu có sự tham gia của ICAFIS, Công ty CP Tập đoàn STP và Công ty TNHH Japi Foods.

Chuỗi liên kết được hình thành với sứ mệnh phát triển bền vững từ biển, tối ưu hóa toàn bộ chuỗi giá trị từ nuôi trồng, sản xuất đến phân phối sản phẩm rong biển. Tại hội thảo, TS. Nguyễn Thị Sâm, Giám đốc Công ty TNHH Japi Foods, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng chuỗi liên kết vì những lý do sau: Đảm bảo chất lượng sản phẩm từ nguồn gốc đến thành phẩm; tạo ra giá trị bền vững cho ngành công nghiệp rong biển; đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh và an toàn; tạo việc làm và cải thiện sinh kế cho ngư dân; cũng như chuyển giao công nghệ và kiến thức.

Đề cao giá trị trong liên kết chuỗi

Để phát triển bền vững, ngành rong biển không chỉ cần đảm bảo các tiêu chí môi trường mà còn phải tạo ra giá trị gia tăng cho cả những người tham gia vào chuỗi sản xuất và người tiêu dùng cuối cùng. Việc chỉ tập trung vào sản xuất nguyên liệu thô sẽ hạn chế khả năng phát triển của ngành.

Chuỗi liên kết ngành rong biển chỉ thực sự hoàn thiện khi có sự kết nối chặt chẽ giữa người nông dân, doanh nghiệp chế biến như Japi Foods, cơ quan quản lý nhà nước và các nhà phân phối. Mỗi mắt xích đều đóng vai trò quan trọng, tạo nên một hệ sinh thái bền vững.

“Trong chuỗi liên kết, chúng tôi đề ra cơ chế hợp tác hữu nghị, cam kết với bà con khi phát triển rong ra không cần lo về vấn đề thu mua. Bởi, chúng tôi sẽ thu mua toàn bộ và giá không bao giờ được phép thấp hơn thị trường”, bà Nguyễn Thị Sâm cho biết.

“Điều chúng tôi muốn giới thiệu hôm nay là sự quyết tâm trong việc xây dựng một chuỗi giá trị thực sự đạt tiêu chuẩn 5 sao. Hiện tại, chưa ai trong ngành dám khẳng định rằng giá trị nông nghiệp có thể đạt 5 sao do còn quá nhiều những thách thức. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ hướng tới tầm nhìn về một chuỗi nông nghiệp 5 sao, mang tính đặc thù và phục vụ cho chính người nông dân. Chúng tôi xác định rằng định hướng này cần phải đi chậm nhưng vững chắc; từng bước tiến lên sẽ kéo theo càng nhiều bà con nông dân tham gia, tạo cơ hội cho họ góp mặt và tạo ra giá trị cho chính mình trong chuỗi này. Chúng tôi cam kết sẽ trở thành một nguồn lực mạnh mẽ, góp phần làm cho chuỗi ngày càng phát triển”, bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn STP, chia sẻ.

Sự kiện hôm nay đã minh chứng rằng việc xây dựng một chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ khâu nuôi trồng đến tiêu thụ là hoàn toàn khả thi. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác, đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm. Chỉ khi có sự hợp tác chặt chẽ giữa người nông dân, doanh nghiệp và các nhà phân phối, chúng ta mới có thể khai thác tối đa tiềm năng của ngành rong biển, đưa sản phẩm Việt Nam ra thị trường quốc tế và góp phần nâng cao đời sống của người dân.